Lê Xuân Nghĩa
Ông có thể nói rõ hơn sự tác động gián tiếp của đầu tư chéo, sở hữu chéo tới dòng vốn cho DN? Mối nguy hại lớn của việc đầu tư chéo, sở hữu chéo là đa số vốn trung và dài của nhà băng lại tập trung vào 1 số nhóm người và DN.
Theo ông, vấn đề này ảnh hưởng như thế nào đến nền kinh tế? Khi nói về đầu tư chéo cần phải đặt câu hỏi tiền ở đâu ra để đầu tư chéo, đồng bạc ấy có phải bằng mồ hôi của nhà đầu tư không hoặc được lấy ra từ tiền gửi của người dân tại nhà băng mà họ đang làm chủ.
Từ việc lợi dụng mình có đầu tư vào nhà băng này, ngân hàng kia, một vài người đã huy động được vốn vào những DN thuộc tập đoàn của mình hay cho vay những người có liên can, anh em họ hàng… phần nhiều khoản cho vay những người liên quan đều là khoản vay trung và dài hạn trong khi vốn của một ngân hàng cho vay trung và dài hạn là khá eo hẹp.
Theo nghiên cứu của chúng tôi, hiện vòng quay của đồng tiền là 0,81 đ/năm nghĩa là 10 tháng tiền mới quay được 1 vòng. DN không có khó khăn về thị trường cũng không dám vay bởi trong 6 tháng DN không kịp xoay chuyển gì cả còn những DN có khó khăn về thị trường thì chắc chắc không dám vay với kỳ hạn này.
Theo ông, có sự rủi ro nào đối với nền kinh tế trong số lượng trái khoán này không? Ngoài phần nợ xấu ngân hàng từ tín dụng hiện giờ, dự kiến sắp tới sẽ có nợ xấu trái phiếu với số lượng khá lớn.
TS. Xin cảm ơn ông! Hồ Huệ (thực hành). Kẽ hở hiện về pháp lý đối với trái phiếu DN là không kiểm soát được mục đích sử dụng của trái phiếu. Nhà băng cho DN vay trong thời hạn 6 tháng thì không DN nào dám vay. Như vậy, ngân hàng chỉ còn cách cho vay bằng những khoản vay ngắn hạn 6 tháng.
Trong khi tín dụng vẫn kiểm soát được mục đích dùng, kiểm soát tiến độ, giám định dự án, có tài sản đảm bảo… thì trái phiếu DN không biết được mục đích sử dụng, thậm chí nhiều nhà băng thương mại mua trái phiếu nhưng không biết ông chủ dùng trái khoán làm việc gì, không có vắng về tiến độ sử dụng tiền tài trái phiếu… Thực trạng này sẽ góp phần tạo thành rủi ro lớn nhất của hệ thống ngân hàng là cho vay người có liên quan và một vài cổ đông thống lĩnh một ngân hàng thương mại.
Tỉ dụ một nhà băng có 10 ngàn tỷ thì nhà băng quốc gia chỉ cho 3 ngàn tỷ để cho vay trung dài hạn. Tuy nhiên nợ xấu của trái phiếu khó xử lý hơn bởi nhiều trái khoán không có tài sản thế chấp bởi hầu như “tài sản đảm bảo” của trái khoán là giá trị của công trình đầu tư trong khi giờ nhiều công trình còn dang dở, không có giá trị gì. Vậy giải pháp cho vấn đề nợ xấu trái phiếu này là gì, thưa ông? Việc xử lý nợ xấu trái phiếu cũng sẽ được VAMC (Công ty Quản lý tài sản của các TCTD) xử lý chung như nợ xấu tín dụng giả dụ nợ xấu trái phiếu có tài sản đảm bảo.
Ba ngàn tỷ này rơi vào tay của ông chủ và những người liên hệ thì nền kinh tế không còn vốn để vay. Ba là mặc dầu vấn đề này vi phạm nghiêm trọng quy định của Luật Các TCTD là không được cho vay người có liên hệ nhưng thực tiễn những người chủ sở hữu đang lách bằng nhiều cách, ví dụ nhờ người khác đứng tên DN, cổ phần của mình hay tên các khoản vay… nhà băng là ngành mẫn cảm nên không dễ dàng đưa công tác điều tra của ngành Công an vào được vì ảnh hưởng đến tâm lý người dân.
Trong quá trình huy động vốn để tăng cổ phần hay phần vốn của mình tại các nhà băng, các ông chủ ưng chuẩn công ty con của mình phát hành trái phiếu DN. Khi trái khoán bắt nguồn từ các ông chủ ngân hàng huy động vốn cho chính mình để góp tiền tăng vốn vào nhà băng này, ngân hàng khác mà không kiểm soát được mục đích thì sẽ tạo thành rủi ro lớn cho hệ thống.
Hai là phần lớn vốn tập kết vào bất động sản mà nhiều khả năng đang trở nên nợ xấu. Những trái phiếu này được phát hành vào năm 2008, 2009 và đến 2014, 2015 là đáo hạn và một phần trong số đó dự kiến chuyển thành nợ xấu.
Thực trạng đầu tư chéo, sở hữu chéo đang được đặt ra là một vấn đề báo động. Trong khi đó, cơ quan thanh tra của nhà băng lại không có chức năng điều tra, thí dụ như nếu nghi ngờ ông chủ sở hữu nhờ ai đứng tên cổ phần, khoản vay…, cơ quan thanh tra cũng không thể yêu cầu người bị nghi ngờ tới để điều tra được.
